SCADA

SCADA, Denetleyici Kontrol ve Veri Toplama anlamına gelir. Kullanıcının birden fazla tesisten (uzak olanlar dahil) geçmiş bilgileri toplamasını ve hatta kontrol operasyonlarını denetlemesini sağlayan bir teknolojidir.

Elbette, tüm veri toplama sisteminden (genellikle sensörlerden ve sonuçlardan) elde edilen geçmiş bilgiler, kullanıcı tarafından kendi takdirine bağlı olarak bir kontrol kararı gerçekleştirmek için görselleştirilir.

Genellikle bu veriler, süreçleri ve sistemleri optimize etmek için istatistiksel olarak analiz edilir. Bir örnek, bir üretim hattı için kar optimizasyonu olabilir.

Son zamanlarda, SCADA sistemleri, verileri işlemek ve sistem için kontrol kararlarını otomatik olarak gerçekleştirmek için Makine Öğrenimi ve hatta Derin Öğrenme kavramını kullandı.

Eğer SCADA’dan bahsediyorsak PLC ve Modbus terimlerine de değinmeden olmaz diye düşünüyorum. Bu yazıda Modbus’dan bahsetmemin nedeni en çok kullanılan protokollerin başında gelmesidir. Scada sistemlerinde Kapalı ve Açık olmak üzere iki farklı ana haberleşme protokolleri vardır. Kapalı haberleşme sistem protokolleri üretici firmaya ait olan kendi ürünleri arasında haberleşen özel protokollere verilen genel bir isimdir. Açık haberleşme sistemleri ise bir üretici firmadan bağımsız olarak açık haberleşme sistemlerine denir. Modbus protokolü açık sistem haberleşme protokolleri arasına girmektedir. Modbus haricinde ise yedi adet daha açık sistem haberleşme protokolü bulunmaktadır;

• Fieldbus
• Profibus
• CANBus
• DeviceNet
• AS-i Protokolü
• INTERBUS
• HART

PLC nedir?

PLC, endüstriyel otomasyonda kullanılan programlanabilir mantık denetleyicilerinin kısa biçimidir. Ve kontrol yöntemi, anahtarlardan karmaşık kontrol birimlerine veya yapılarına kadar değişebilir. Bu programlama 1960'ların sonlarında dahil edildi, böylece endüstriyel otomasyon ondan güç alabildi. Esas olarak fabrikaların proseslerinin üretim faaliyetlerini kontrol etmek için geliştirilmiş ve formüle edilmiştir.

PLC yapısının 4 ana bölümden oluştuğunu varsayabiliriz;

• Merkezi İşlem Birimi
• Bellek Birimi
• Giriş Birimi
• Çıkış Birimi

Modbus nedir?

Modbus, 1979 yılında Modicon tarafından geliştirilen açık bir seri iletişim protokolüdür. Programlanabilir mantık denetleyicileri (PLC’ler) ile kullanılmak üzere tasarlanmış, ancak kısa bir süre sonra bir evrensel olarak kabul edilmiş. Birçok avantajı nedeniyle çeşitli endüstriyel elektronik cihazlar arasındaki iletişim protokolü haline gelmiştir. Ticari amaçlarla bile kullanımına ilişkin herhangi bir telif hakkı veya kısıtlama yoktur. Modbus protokol IP’yi sürdüren Seri port, Ethernet ve diğer eklenen ağlar için farklı versiyonlarda mevcuttur. Seri EIA-485 fiziksel katmanı, çok sayıda Modbus cihazı için yaygın olarak kullanılan iletişim katmanıdır.

PLC ve SCADA arasındaki fark nedir?

SCADA, genellikle büyük ölçekli bir kontrol sistemindeki cihazları uzaktan izlemek ve kontrol etmek için bilgisayarlara, yazılımlara ve iletişim ortamlarına dayanan bir sistemdir. SCADA sistemleri genellikle veri ve karar odaklı kontrol sistemleridir. PLC kontrol sistemleri, bir giriş cihazı durum değiştirdiğinde anında çıkış cihazlarını etkin bir şekilde yönetmek için donanıma ve anında bağlantılara güvenir. PLC sistemleri ise anlık değişimlerle yönlendirilir.

SCADA’nın Avantajları;

• Anlık detaylı durum izlenebilme ve müdahaleye izin vermesi
• Zaman ve iş gücü verimliliğini arttırması
• Enerji tüketiminin takibi ve sağladığı tasarruf
• Geçmiş kayıtlarının izlenebilmesi

Peki SCADA sistemleri nerelerde kullanılıyor?

Hidroelektrik Santraller: Bu santraller, bir arada gruplandırılmış çok sayıda küçük hidroelektrik jeneratörüne sahiptir. Güç taleplerine göre açılabilir veya kapatılabilir.

Akışkanlar veya Gazlar için Boru Hatları: Boru hatları, kendilerine bağlı olan farklı pompalardan vanalar açılarak veya kapatılarak kontrol edilebilir. Boru hatları çok fazla mesafeyi kapsadığından, uzaktan kumanda tipi bir sistemin mükemmel bir uygulamasıdır.

Güç İletimi: Ülkeye elektrik iletimi hatlarında tüm sistemin bu tür yönetimi sağlanabilir.

Telekomünikasyon: Telekomünikasyon, çok sayıda verinin bulunduğu yerdir. Bu nedenle SCADA sistemleri, merkezi bir bilgisayar aracılığıyla veri kaydına ve izlemeye (gerçek zamanlı) izin verir.

Su Sistemleri: Sulama sistemleri de bir ülkenin çok büyük bir bölümünü kapsıyor. Yine de her istasyonu her seferinde manuel olarak kontrol etmek imkansızdır.

Ve aklınıza gelebilecek birçok endüstriyel alanda kullanılabilir. Bu yüzden de oldukça kritik alt yapılardır. Bu alt yapıların güvenliğini sağlamak kadar ilgili SCADA güvenlik testlerini gerçekleştirirken oldukça dikkatli olunmalıdır.